De Amsterdamse netwerkorganisatie Ben Sajet centrum (BSc) werkt in het project ‘Samen leren en verbeteren in de verpleeghuiszorg’ aan het terugdringen van het tekort aan verpleegkundigen in de ouderenzorg. Dit doen ze door studenten (mbo en hbo) geïntegreerd samen te laten werken met zorgprofessionals. Zo doen stagiaires meer relevante ervaring op én wordt de zorg naar een hoger niveau gebracht. Bijzonder aan dit project is dat het een interprofessioneel karakter heeft: zorgprofessionals uit allerlei beroepsgroepen doen mee.
Het tekort aan verpleegkundigen in de ouderenzorg is de aanleiding voor dit project. Het BSc zocht een manier om zowel zorgprofessionals mee te nemen in de ontwikkelingen van het steeds complexer wordende vak, als toekomstige zorgmedewerkers nog beter voor te bereiden op het werk in het verpleeghuis.
Twee vliegen in één klap
Door studenten en zorgprofessionals bij elkaar te brengen in een InterProfessioneel Leer- en InnovatieNetwerk (IP-LIN) vangen ze twee vliegen in één klap. Enerzijds pakken ze het tekort aan zorgprofessionals aan door meer mbo- en hbo-stagiaires in te laten stromen in de verpleeghuiszorg. Bijvangst is dat deze stagiaires een extra positieve ervaring opdoen in de verpleeghuiszorg, en het imago van deze branche zo verbetert. Anderzijds brengt het leren en reflecteren de zorgteams zelf ook naar een hoger niveau. Wat als voordeel heeft dat de huidige zorgprofessionals beter om kunnen gaan met de toename in zorgzwaarte en de daaruit voortkomende hogere eisen van hun vak.
Bouwen op bestaande ervaring
Het wiel hoefde niet opnieuw uitgevonden te worden: eerst is het BSC in gesprek gegaan met bestaande hybride leer/werk-initiatieven in de regio Amsterdam over hoe zorg, onderwijs en onderzoek elkaar kunnen versterken. Zo konden ze verder bouwen op de al opgedane ervaring van andere organisaties. Als vervolgstap zijn leerlabs opgezet waarin professionals van verschillende verpleeghuizen en opleidingen het gesprek aangingen. Het doel was om een hybride leer/werk-initiatief te creëren waar zowel mbo- en hbo-stagiaires als huidige professionals baat bij hebben. We hebben uiteindelijk ervoor gekozen om een interprofessioneel Leer- en InnovatieNetwerk op te richten in twee verpleeghuizen die Geriatrische Revalidatie Zorg aanboden, Amsta en Zonnehuisgroep Amstelland. Verpleegkunde studenten en docenten van zowel mbo- als hbo-opleidingen (ROCvAmsterdam, Hogeschool Inholland) namen deel aan deze LINs, evenals multidisciplinaire professionals van de beide verpleeghuizen.
Samenwerken met meer beroepsgroepen
Vanuit deze leerlabs werd besloten een IP-LIN op te richten in twee verpleeghuizen. Deze leergemeenschappen werken aan kwaliteitsprojecten, houden samen intervisie en verlenen zorg. De betrokken docenten gaan flexibel om met het reguliere lesprogramma en laten lessen aansluiten op dat waar de studenten in de praktijk mee bezig zijn.
In deze leergemeenschappen wordt verder gebouwd op het eerder ontstane succesverhaal van het Leer- en InnovatieNetwerk (2016). De innovatie is dat dit IP-LIN een interprofessioneel karakter heeft gekregen. Niet alleen verpleegkundigen en verzorgenden doen mee, maar ook andere zorgprofessionals zoals ergotherapeuten, fysiotherapeuten en diëtisten. Meer interprofessioneel leren en samenwerken was al langer een grote wens van alle deelnemers. De projecten die binnen IP-LIN worden uitgevoerd hebben allemaal een interdisciplinair karakter, waardoor de samenwerking tussen de verschillende disciplines wordt verbeterd en zij meer samen optrekken om innovaties in de zorgverlening tot stand te brengen.
Blijvende samenwerking en nieuwe collega’s
Het belangrijkste doel van het IPN-LIN is behaald: veel van de betrokken stagiaires blijven na afronding van hun stage op de afdeling werken en krijgen een contract aangeboden. Zo heeft dit project daadwerkelijk impact op de tekorten op de afdeling. Na afloop van het project en de subsidie zijn de IP-LIN’s bovendien niet afgebouwd, maar juist doorontwikkeld en duurzaam geïmplementeerd. Studenten en zorgprofessionals blijven leren van en reflecteren met elkaar. Voor zowel stagiairs als zorgprofessionals draagt het IP-LIN bij aan hun werkplezier en hun professionele ontwikkeling. Het leidt tevens tot een betere samenwerking tussen de verschillende disciplines. Doordat zij samen aan kwaliteitsprojecten werken vinden ze elkaar sneller, kunnen ze gemakkelijker overleggen met elkaar en dat komt de cliënt ten goede.
Aan de slag met een IPN-LIN
Wil je zelf ook een IP-LIN oprichten? Dan zijn er drie randvoorwaarden voor deze vorm van samenwerking waar je rekening mee moet houden. Ten eerste moeten alle betrokken organisaties een gezamenlijke visie hebben op leren en werken in de praktijk. Ten tweede is het belangrijk dat de organisaties gezamenlijk (financieel) eigenaar zijn van de leerwerkplek. En ten derde faciliteren de zorgorganisaties zelf de leerwerkplek met mensen en tijd.
Geleerde lessen
De belangrijkste geleerde lessen van hybride leren/werken in een IP-LIN:
- Ga voor een interprofessionele leergemeenschap. Betrek naast verpleegkundigen en verzorgenden ook andere collega’s zoals ergotherapeuten, fysiotherapeuten en diëtisten.
- Plan vanaf het begin een structureel overleg tussen zorgverantwoordelijken (managers, professionals) en docenten (mbo- en hbo-onderwijs).
- Laat stagiaires en zorgprofessionals samenwerken aan kwaliteitsprojecten die de zorgpraktijk verbeteren. Betrek de studenten ook actief bij intervisie.
- Zorg ervoor dat docenten flexibel om kunnen gaan met het lesmateriaal, zodat de lessen goed aansluiten op de praktijk waar studenten op dat moment mee te maken krijgen.
- Om de werkbegeleiders inhoudelijk te kunnen ondersteunen, is een op LIN afgestemde ‘weblecture’ wenselijk, die uitleg geeft over de opleidingseisen tijdens de stages en de bijbehorende terminologie.
- De grootste uitdaging is de factor tijd. Zorg ervoor dat de betrokken zorgprofessionals waar mogelijk uitgeroosterd worden. Dit geldt ook voor de grotere vraag naar werkbegeleiding: hier is voldoende tijd (en soms scholing) voor nodig.
- Betrek het management van de zorglocaties vanaf het begin van het proces: de leergemeenschappen hebben een manager nodig die hen steunt en faciliteert.
Interessante artikelen:
InHolland Hogeschool: Dankzij het LIN voel ik me meer collega dan stagiair
Ben Sajet: Leer- en InnovatieNetwerk video