Er is sprake van een toenemende groep mensen die aangewezen is op langdurige zorg en ondersteuning. Met het beschikbare aantal medewerkers wordt het steeds moeilijker om aan die zorgvraag te voldoen. Om problemen te voorkomen wil De Wulverhorst hulpvragen in een vroeg stadium signaleren en meer preventie inzetten. Door kleine interventie, het versterken van de sociale omgeving en het vergroten van de gezondheidsvaardigheden kunnen mensen langer de regie op hun eigen leven behouden. Dit heeft een positief effect op zingeving en hun gezondheid en stelt het gebruik van het formele zorgcircuit uit.
Een hechte gemeenschap
De Wulverhorst is van oudsher een verzorgingshuis. De organisatie is getransformeerd naar verpleeghuis en is inmiddels een brede aanbieder van verpleging, verzorging en welzijnsdiensten in Oudewater. Er is een zeer grote groep vrijwilligers (> 250) die enorm betrokken is bij de Wulverhorst en de Oudewaterse gemeenschap. Vrijwilligers bezoeken nu ook mensen thuis die (nog) niet in De Wulverhorst wonen. Zo kan een ondersteuningsvraag vroeg worden gesignaleerd, zodat de vraag in veel gevallen kan worden opgepakt door vrijwilligers of mantelzorgers in het informele circuit.
Eigen regie én ontlasting zorgprofessionals
Als een hulpvraag in een vroeg stadium wordt vastgesteld, is een kleine interventie soms al genoeg om aan de vraag te voldoen. Het versterken van de sociale omgeving en het vergroten van de gezondheidsvaardigheden helpen daarnaast om mensen langer de regie op hun eigen leven te laten behouden. Dit heeft een positief effect op zingeving en hun gezondheid én ontlast zorgprofessionals.
Het ontstaan van de nieuwe richting
In 2023 heeft de bestuurder van De Wulverhorst een oproep gedaan in de plaatselijke krant of inwoners wilden meedenken over de toekomst van de zorg in Oudewater. Met zo’n 25 inwoners is toen de groep ‘Samen zorgen voor elkaar’ ontstaan, waarin informatie werd gedeeld en waarin men zelf actief zaken kon inbrengen en initiëren. Samen voor elkaar wilde focussen op het perspectief van een zorgzame gemeenschap. De verkenning daarvan bestond o.a. uit bezoeken van verschillen initiatieven zoals Austerlitz zorgt en het uitnodigen van experts, zoals Marcel Canoy, Birgit Oelkers en Sabine Uitslag.
Verbinden en afstemmen
Om vroegsignalering en preventie in de manier van werken te integreren, stelde De Wulverhorst een kwartiermaker aan. Deze kon met financiële ondersteuning van Zilveren Kruis zorgkantoor het traject opstarten. De kwartiermaker schakelt met de kwartiermakers van drie andere soortgelijke initiatieven, met coördinatoren van De Wulverhorst en medewerkers van de gemeente Oudewater. De kwartiermaker bracht in kaart welke partijen en verenigingen er actief zijn in de Oudewaterse gemeenschap, omdat samenhang tussen partijen essentieel is om mensen met een (hulp) vraag effectiever te helpen. Het uitgangspunt blijft altijd: verbinden en goed afstemmen met als doel mensen langer thuis te kunnen laten wonen.
Vraagmatching
Hulpvragen inzichtelijk krijgen is essentieel om vroegsignalering en preventie toe te passen. Inwoners met een hulpvraag worden daarom actief opgeroepen zich te melden. Het Touwteam heeft vervolgens de cruciale taak om de juiste vrijwilliger te koppelen aan de vraag en dus een match te maken. Het Touwteam bestaat uit de coördinatoren van de vrijwilligers van de Wulverhorst en heeft deze speciale naam gekregen omdat Oudewater van oudsher een touwstad is.
Het Touwteam heeft dus een essentiële rol in het proces en is inmiddels niet meer weg te denken uit de werkwijze van de Wulverhorst.
Langer zelfstandig thuis wonen
Het Touwteam zorgt vooral dat mensen langer zelfstandig thuis kunnen blijven wonen en formele zorg wordt uit en-/of afgesteld. De 1e lijn, de gemeente, ondernemers of ieder ander die een niet pluis gevoel heeft bij een situatie, schakelt het Touwteam in. Die gaan aan de slag en als zij de vraag niet goed kunnen duiden, analyseren of als het de informele zorg te boven gaat, dan vallen zij terug op de professionals van De Wulverhorst.
Buurtcoördinator
Uiteindelijk ontstond het concept van een buurtcoördinator die in de eigen buurt of straat aan de slag gaat met ontmoeting, sociale cohesie en ook veiligheid. De buurtcoördinatoren kunnen terugvallen op het Touwteam, dat weer kan terugvallen op de professionals van De Wulverhorst.
Mensen in hun kracht zetten
De Wulverhorst sluit aan bij de beweging ‘van zorg naar gewoon leven’. Ze gaan uit van de veerkracht van mensen en helpen hen vanuit een gelijkwaardig samenspel: niet overnemen wat mensen zelf kunnen en mensen helpen te herwinnen wat ze niet meer kunnen. Samen met de gemeenschap zorgt De Wulverhorst voor een oplossing voor dat wat overblijft.
Samen na blijven denken over de toekomst
De Wulverhorst organiseert 2 keer per jaar een event met een inspirerende spreker voor inwoners en organisaties uit Oudewater. Zo blijft samen nadenken over de toekomst op het netvlies van de gemeenschap om zo met elkaar de zorgzame gemeenschap vorm te geven.
Impact op fysieke en mentale belasting medewerkers
In de langdurige zorg worden over het algemeen alleen de mensen met de meest complex zorgvragen opgenomen. De consequentie daarvan is dat de gemiddelde zorg per bewoner veel zwaarder wordt en bewoners elkaar steeds minder kunnen ondersteunen of een levendige gemeenschap kunnen vormen. Dit verhoogt de vraag naar ondersteuning door vrijwilligers en professionals. Medewerkers worden alleen maar geconfronteerd met cliënten met een zware zorgvraag. Dat heeft impact op de fysieke én mentale belasting van medewerkers; het werk wordt zwaarder en onaantrekkelijker. De sector wordt onaantrekkelijker om in te werken en het arbeidsmarktvraagstuk neemt toe.
Eigenwijs
De Wulverhorst is eigenwijs en roeit tegen de stroom in, omdat zij geloven in een andere aanpak. De organisatie transformeert van ouderenwerk naar een bredere aanbieder van zorg en aanbieder, omdat dat is wat nodig is. Op die manier kunnen zij de toekomstige zorg vraag het hoofd blijven bieden. De Wulverhorst zelf is ondergeschikt aan deze beweging.
In de praktijk is de transformatie merkbaar doordat in de Wulverhorst echtparen welkom zijn en mensen met lichte- en zware zorgvragen door elkaar wonen om zo een levendige gemeenschap te kunnen waarborgen. De deuren staan open om de stad binnen De Wulverhorst te krijgen en De Wulverhorst dienstbaar te laten zijn aan de stad. De professionals zijn veelal brede generalisten. De meesten van hen wonen in Oudewater en dragen zo ook bij aan de zorgzame gemeenschap. Men is trots op het werk en er is een enorme betrokkenheid.
Geen zzp’ers, kleine contracten en tóch meer uren zorg leveren
De Wulverhorst werkt niet met uitzendkrachten en ZZP’ers en een groot aantal medewerkers heeft een klein contract (rond de 20 uur per week). Uit betrokkenheid naar elkaar, de cliënten en het werk willen veel van deze medewerkers wel extra uren werken. Door dat bovenop een klein contract te doen, hebben ze een groter gevoel van eigen regie. Er zijn geen hoge uitzendkrachtkosten waardoor meer geld kan worden besteed aan directie dienstverlening. De Wulverhorst kan zo meer uren zorg leveren voor hetzelfde geld.
Werkplezier en doorgroeimogelijkheden
Door de gemengde groep bewoners en de activiteiten die er worden georganiseerd voor alle inwoners van Oudewater,[KN1] is er veel levendigheid binnen De Wulverhorst. Het woon- en werkklimaat is erg positief en het werk is afwisselend zwaarder en lichter. De wijze van werken biedt ongeschoolde medewerkers veel kansen om zich te bekwamen. Zij-instromers en mensen met afstand tot de arbeidsmarkt worden warm onthaald. Er zijn veel doorgroeimogelijkheden. Het ziekteverzuim is vergeleken binnen de sector laag: in 2024 was dit 5,7 % t.o.v. 7% gemiddeld in de sector.
De toekomst
In samenwerking met Vilans, LOC en Nederland Zorgt Voor Elkaar ontwikkelt De Wulverhorst een maatschappelijke Business Case: een model met succesfactoren voor burgerparticipatie. Ook wil de Wulverhorst de samenwerking tussen informele en formele zorg verder doorontwikkelen. Elke buurt in Oudewater beschikt over een buurtcoördinator om vroegsignalering te waarborgen en waar mogelijk professionele zorg uit te stellen. De Wulverhorst streeft naar een infrastructuur waarbij op de lange termijn ook professionele zorg behouden blijft en verbonden is met de lokale gemeenschap.
Gewoon doen
Er zijn heel veel redenen om niet anders te gaan werken. Maar er zijn ook veel redenen om het juist wél te doen, zo ervaarde De Wulverhorst. Tips die zij mee willen geven:
- Gewoon doen;
- Verzand niet in plannen en het opstellen van KPI’s;
- Er is meer mogelijk dan je denkt. Verbind verschillende systemen en stop met Business Cases per product. Kijk integraal naar wat nodig is en organiseer daarop;
- Houd vol en blijf achter je doel staan.
- Niet alle organisaties spreken dezelfde taal. Let op dat je elkaar goed verstaat. Het veroorzaakt anders onnodige concurrentie;
- Niet alle partijen hebben zicht op transformatieopgave, dus zorg voor een goed gezamenlijk vertrekpunt.
Meer weten?
- Reable: Reablement als volgende stap richting ‘zorgzame gemeenschap’ in Oudewater
- Actiz: Het Touwteam verbindt in Oudewater
- Van Zorg naar Gewoon Leven: Podcast In Oudewater zien ze vergrijzing als iets positiefs
- De Wulverhorst: Nieuw concept: de vrijwillige buurtcoördinatoren